در این نوشتار قصد داریم کارآمدترین سیستم اطفای حریق اتوماتیک، یعنی سیستم اسپرینکلر را معرفی کنیم و بگوییم یک هد اسپرینکلر از چه اجزایی تشکیل شده است.
مقدمه
تمایل انسان به زندگی در جوامع شهری، یکی از پیامدهای افزایش جمعیت بود. ارتقای سطح رفاه در زندگی شهری، دلیل اصلی این پیامد بود. به عبارت دیگر، مردم با زندگی در جوامع شهری می‌توانستند تمامی نیازهای اولیه خود را با دغدغه کمتری نسبت به روستاییان تهیه نمایند. اما این سبک زندگی، یعنی زیستن در شهرهای پرجمعیت و متمرکز، علیرغم جنبه‌های جذاب زیادی که داشت، عوارض جانبی و چالش‌های جدیدی را نیز به همراه داشت.
حادثه پلاسکو-منبع: ویکی پدیایکی از مشکلات بزرگ جوامع شهری، چالش‌ها و خطرات مربوط به مسائل ایمنی و آتش نشانی بود. آتش‌سوزی یک نانوایی در لندن در سال 1666 میلادی، حادثه مهیبی بود که زنگ خطر ایمنی در برابر حریق را برای مدیران شهری به صدا در آورد. بعد از این حادثه، سازمان‌دهی یک ارگان پاسخگو و خدمات دهنده در شرایط اضطراری ضرورت یافت. علاوه بر آن، مردم به فکر ساختن تجهیزات و سیستم‌هایی افتادند تا بتوانند به کمک آنها، از مال و جان خود در برابر حریق محافظت کنند. به عنوان مثال، اختراع و ساخت سیستم اسپرینکلر در سال 1723 قدم بزرگی در این راه بود.
در این مطلب قصد داریم در خصوص این اختراع، یعنی سیستم اسپرینکلر، سخن بگوییم و اجزای یک اسپرینکلر امروزی و طرز کار آن را موشکافانه بررسی نماییم.
اسپرینکلر آتش نشانی چیست؟
اسپرینکلر یک سیستم اطفای حریق خودکار است که در هنگام بروز آتش سوزی فعال می‌شود و شروع به پاشیدن آب بر روی آتش می‌کند. بدین ترتیب، این سیستم می‌تواند در همان لحظات اولیه شروع حریق، آتش را کنترل و حتی اطفا کند. این سیستم، به ادعای کارشناسان، کارآمدترین سیستم اطفای حریق اتوماتیک (آبی) در جهان است. از این رو، اسپرینکلرها در سطح وسیعی در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنا بر آمار منتشر شده از سوی مراجع معتبر، سالانه بیش از 40 میلیون اسپرینکلر در سرتاسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد، که آمار قابل توجهی است.
بخشی از تاسیسات سیستم اسپرینکلریک سیستم اسپرینکلر، مجموعه‌ای از تجهیزات رایج در لوله‌کشی است، که در نهایت به یک هد و یا نازل اسپرینکلر متصل می‌شود. این نازل و یا هد، جایی در سقف نصب می‌شود. در صورت بروز حریق، اسپرینکلر فعال می‌شود و آب را بر روی آتش می‌ریزد. هد اسپرینکلر شاید مهمترین قسمت از یک سیستم اسپرینکلر باشد. در ادامه اجزای یک هد را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهیم.
اجزای یک هد اسپرینکلر
هد اسپرینکلر، که ما آن را به اختصار اسپرینکلر می‌نامیم، از چند بخش اصلی تشکیل شده است. این بخش‌ها عبارتند از:
- قاب اسپرینکلر
- سنسور حرارتی
- درپوش
- دفلکتور (صفحه منحرف کننده جریان)
قاب اسپرینکلر، در واقع بدنه اصلی اسپرینکلر است و تمامی اجزا بر روی آن قرار می‌گیرد. سنسور حرارتی اسپرینکلر، که می‌تواند از نوع حباب شیشه‌ای و یا فلز ذوب شونده باشد، بر روی این قاب قرار می‌گیرد. در هنگام بروز آتش‌سوزی، این سنسور در اثر گرما، شکسته و یا ذوب می‌شود. با از میان رفتن سنسور حرارتی، جریان آب جاری می‌شود و به دفلکتور برخورد می‌کند. کار دفلکتور این است که این جریان آب را به قطرات ریز و درشتی تبدیل کند. در نهایت، این قطرات بر روی آتش می‌ریزند و حریق را کنترل یا مهار می‌کنند. آنچه گفته شد خلاصه‌ای از فرآیند اطفای حریق توسط اسپرینکلر بود.
آمارها سخن می‌گویند!
اسپرینکلرهایی که خصوصا در منازل مسکونی نصب می‌شوند، با محدود کردن دود، آتش و حرارت، این امکان را برای ساکنان فراهم می‌آورند تا بتوانند از راه‌های خروج اضطراری، خود را به منطقه امن برسانند. همچنین اسپرینکلرها با محدود کردن آتش و جلوگیری از پیش‌روی سریع حریق، این فرصت را ایجاد می‌کنند تا ماموران آتش‌نشانی فرا برسند. به عبارت ساده‌تر، هدف از نصب اسپرینکلر، اطفای کامل حریق نیست؛ بلکه محدود کردن آن است!
اما این سیستم چنان کارآمد است، که در بیشتر موارد، به تنهایی حریق را اطفا می‌کند. خوب است به آمار نگاهی بیندازیم. براساس آمارهای بین المللی (http://www.cdl-sprinkler.co.uk/sprinkler.html)، بیش از 99% از آتش‌سوزی‌هایی که در منازل مسکونی (مجهز به اسپرینکلر) اتفاق افتاده است، توسط اسپرینکلر به طور کامل خاموش شده است. همچنین در بیش از 90 درصد موارد، آتش سوزی در همان اتاق یا محلی که آغاز شده، توسط اسپرینکلر اطفا شده و به سایر محیط‌های ساختمانی گسترش نیافته است.
